WOKE / WOOK

Dees is en laasteg onderwèèrep. Ik moesset irst opzuuke wè dèt èègelek betêekent.

Wook wier gebrökt dur zwarte Amerikanen.

Ôot waaret en wòrschaawing vur asser gediskriemieneert wier. Zôo van: paast op ge lopt hier gevaor! Blèft wook zeeje ze dan teege mekaare.

Tis nògal wè as gij moet ötkèèke òffer nie iemes in de buurt is die oe te kòrt wil doen òf èèrger. Dès nôot goed te praote wie dègge ok zèèt.

Zôo beschaawt wilde nôot nie wook zèn want dan staode gij in de allèrte moodes. Ge moet ötkèèke.

Tis en laasteg onderwèèrep want aandere meense zèn dè woord laoter ok gòn gebrèùke. Èn dan krèdde en hil aander gevuul bè dè woord. Ge kunt naa ok as witte meens wook zèèn. Nie omdèsse die zôoas die vruugere Amerikanen moete ötkèèke mar ze mèène te weete wè diskriemieneerent is èn wè nie. Hullie zien et èn dörem zèn ze wook.

Zôo beschaawt ist kaaj schôon om wook te zèèn. Goej meense zèn wook zudde zôo dènke.

Mar naa koomet: Ik vèèn van menèège dèk en goej meens zèè. Mar ik hou van Siendereklaos meej zwarte Piet. Ginne veeg mar zwart meej alles derop èn deraon.  Meej den Karnaval vèèn ikket schôon om meense ötgedòst te zien hoe dèsse mar wille. As Chinees, Indiaan of lillek wèèf. Mökt nie èùt. Mar dès ammòl nie wook. Nèè. Meense die wook zèn bekèèken et aanders.

Gij dènkt naa dès menne kaans ik gao as Indiaan. Schôon meej die streepe op men gezicht èn en steevege tôoj op mene kòp. Meej wè faantesie gallopeerde gij oover de prèèrie aagter enen buffel òn. Geluk waar nôot zo simpel. Himmel fout. Zon maawörgel wit jou te vertèlle dègge dörmeej en stam gienderwèèd in de zèèk zet. Zonne tooj is bekaant heileg dè meude gij nie opzette nie. Hullie weete jou te vertèlle wè dè die meense daor vuule. Gij wilt drie daoge bier èn en

aander zèn èn hullie zègge jou dègge ene lompen boer zèèt.

Oover zwarte Piet hoevek niks öt te lègge, dè lopt zo hôog op dè meense gòn dimmenstreeren tussen

en strêûp kènder èn aandere die meense dan wir stòn öt te schèène.

Et hòlt nie et biste in ons nòr boove zak mar zègge. Ge dènkt ik heur bè de goej, vertèlt en aander jou

dègge et fout ziet. Dan gòn de hakken int zaand èn zèède ötgepròt.

Kweetnie hoe dèmme hier öt zulle koome meej mekaare.

Mar de miste meense zèn goej meensen èn meense van goeje wil zonder kaoj bedoeling.

En bietje geeven èn neeme, et hoeft gin laasteg onderwèèrep te zèn.

Daniëlle Sebregts

ONZEN OOPAA ZEEJ AALTIJ

Vurrege mònd hamme ene femieliemiddag èn toeval òf nie mar daor wier gevraoge òf dèmme nòg wiesse wè onzen oopaa èn zoomaa vur ötspraoke han. Teegeltjesötspraoke òf wèèsheeje. Dè wèès kannek nie gelèèk zègge mar ok nie gelèèk òffet sewèèle wèl op en teegeltje zo kunne. Mar ik zaller en paor meej jullie dêele diege kunt gebrèùke, zôo van de geborte tòt ònt graf.

Ge zieter nòg goed èùt, zôo opt irste ôog. Kèkt daor komde meej binne agge ene vrijer zuukt. Èn zörregt dègge der goed ötziet want: De kòp moet de kont verkôope. Willet nònnie gelèèk lukke, gift dè ok himmel niks, ieder pruufke heej en smòkske. Agger mar vur zörregt dègger nie ötziet assene Schabbenak. Kèk tòch is, wènne Poelepetaot! Klinkt ok nie hil èèrg poosetief lèkt mèn zôo.

Mar jè, dan hèdde hum òf heur te pakken èn dan komder meej tèùs. Dan kunde lògjes dur de grond zakken as oewe vadder zeej: “leej jullieje vadder nòg aaltij nèffe jullie moeder in bèd?” “Ja meneer”, zeej de verkeering dan. “Dan gaose es gaa wakker maoke!”

Onzen oopaa waar verschrikkelek frêet op zen èlf jong. Zôo zèètie aaltij: Mènne rèèkdom lòpt op straot. Op aandere memènte naamie diezèlfde jong in de zèèk: Wòchtend meej de fiets vur de spoorwègoovergang liet onzen oopaa en scheet èn zeej dan richting zen dòchters: “Nou dames, agge zôo in mènne koffie blaost, dan gift mèn em mar wèèrm!” Waorop Reen teege Josee zeej: “Kènde gè dieje meens?” Òn tòffel moesse al die kènder int gerêel gehaawe wòrre. Hil suptiel: “Haawt ammel oewe meulen èn vul et gat onder oew neus!” Zeeker òk hil gaastvrij: Luste gullie nòg kòffie, aanders neuk ik em in de gotstêen! Goeje raod gaafie ok. Agge oew verzoopen dubbeltje trug wilt, zudde meej de kastelijnsdòchter moete trouwe!

Ok onze paa konner wè van. Gezèlleg opt terras kwaamer enen oober aon meej kòffie èn ge moest hêel diep in die tas kèèke om de kòffie te vèène. “Zèèder sewèèle meej gevalle?” Pardon meneer? We waren in Den Haag èn dieje meens wies nie wèttie fout ha gedaon.

Mar èfkes trug nòr onzen oopaa. Zoomaa liet en scheet in bèd èn onzen oopaa zeej: “Waor moete zo vruug al meej oewen autoo nòr toe?” Dèsse tòch zovvel kiendjes hèbbe gemòkt. Daor blèkt en fielesefie aachter te zitte. Nummer zeuve waar gebooren èn ons oomaa zeej: “Naa ist wèl genoeg hè pa!?” “Nèè”, zeetie, “onderaon zitten de schonste!”

Waormeej den ötspraok van ons oomaa klòpte: “Et draajt om den dèùt èn de flèùt”.

Daniëlle Sebregts

HOE SCHRÈÈFDE DÈ?

Naa dees is naa ècht en onderwèèrp vur mèn.

Want dè is mèn grotste vraog tèllekes: hoe schrèèfde dè naa?

Agge klèèn zèèt dan zitter nònie meej. Ge pròt oew aaweluij nao èn ge löstert nòr de vertèsselkes van oewen oopaa. Nèè et komt agge nòr de baasesschôol gaot. Dan blèkt dè wè gij aaltij dòcht dè Neederlaands waar dèt nèt wè aanders leej.

De mister leert oe boom, roos, vis. Ôh? Ik zaag dur de bôome de rôoze niemer. Mar dès dan gin prebleem mir, want zôo meude nie praote want dès òrdienèèr. Dus dan hoefdet ok nie te schrèève nie. Naa dè schilt. Ik wies traawes nie dè onze vadder èn ons moeder òrdienèèr waare. Wèl en kaajsjiek woord vur simpele meense, dè wèl dè. Kos ik ons grut vertèlle dè ok zij van ene sjieke tak afkwaam. Wie ha dè ôot gedòcht? Mar ik dwaol aaf.

Goed beschouwd hoefde ik niemer te prakkezeere òf et enen appelsien òf appelesien waar. Ik leerde keureg Nederlands. Mar toen op enen dag vroeg mèn nichtje vur dere verjòrdag enen aajpòt. Enen aajpòt? Nòg nôot van geheurd. Wij laote ons aajer aaltij int duske zitte. Toenk eroover nòdòcht vonket ok wèl aoreg èègelek. Want aandere meense praote aa-beej-èn, die weete himmel nie dè en kiep aajer leej. Wasset dan en pòt waoroover ge kost aaje? Mar ge snapet al et waar en I-pod waor ge duuzende uure meziek op kunt zètte. Èn dès verwarrend vendaog den dag meej al die Èngelse woorden derbè. Dè maag dan wèl. Hoe doede dè bevobbeld meej zjin? Ge schrèèft gin. Mar dan krèède gin zjin, èn ge wilt wèl zjin. Ene zjin tonnek ast kan èn nie gin tonnek. Want dè slao himmel nèèreges op. Zègge wè ge nie wilt, daor heej zonnen oober wèèneg aon. Mistes ist òk nog êene van beute, zonne stuudènt van den uunievèrsietèèt èn die zèn verrèkkes slim mar dan begrèptie oe nie. Moete òn de wèèn òf koola aanders kunde op en gegeeve memènt niemer spierse. Nèè et wòrt rap tèèd dè de kènder op de baasesschôol in deren èège taol leere schrèève. Dan hak zèlf ok nie zon moejte gehad meej dees stukske. Want mènne Word heej ginne Tilbörgse spèllingskontroole.  

Fèèn daorom dees atteljee. Komt mar meej oew rôoj pèn. Et zal meej den tèèd wèl beeter wòrre.

Daniëlle Sebregts